wineke gartz

De site-specific installaties van Wineke Gartz (Eindhoven, 1968) bestaan uit een complexe gelaagdheid van beelden en media. Vaak met muziek en meerdere videoprojecties en met een integraal gebruik van de architectuur. Het gewaar-worden, gewaar-zijn en de bewegingen van de toeschouwer zijn daarbij belangrijke uitgangspunten.

Wineke Gartz vermengt verschillende werelden met de ruimte waar ze op dat moment werkt en waar het publiek tegelijk kan zwerven en aarden. Door het inzetten van geluid, projecties, voorwerpen en tekeningen die elkaar onderling ook weer beïnvloeden, wordt een ervaring opgeroepen waarmee de overgang tussen het bewuste en onderbewuste zowel geslecht als gemarkeerd wordt. Haar thema’s zijn gerelateerd aan schoonheid, dood, illusie en perceptie, natuur versus stedelijke leven, kunst, psychologie en de massamedia.

De kunstenaar studeerde aan de Academie voor Beeldende Vorming Tilburg, AKV | St Joost Breda en was in residency aan de Rijksakademie in Amsterdam. Haar werk was eerder onder meer te zien in Eindhoven, Mexico City, Parijs, Pusan (Zuid-Korea), Tokio, Arnhem, New York, Amsterdam en Castelló (Spanje).

Uit de Wandelgids:

Het raadsel van beweging

De doordeweekse dagen zijn het mooist, en dan vooral het uur waarop de auto’s bumper aan bumper voortkruipen naar het stoplicht en benzinedampen over straat slieren. Vrachtwagens worden uitgeladen, bij de geldautomaat zorgt een dubbel geparkeerde auto voor oponthoud, fietsbellen rinkelen. Dit is het moment waarop mannen en vrouwen zich op hun superfietsen naar de kantoren op de Amsterdamse Zuidas spoeden, zo hard mogelijk trappend, hoofd op het stuur, oortjes in, kop aan staart. Dit is het ogenblik dat ouders hun kinderen meetrekken naar school, in een plompe bakfiets proppen en: hup – trappen maar. Op zo’n bakfiets is het moeilijk omvallen, dus onderweg kan best de smartphone worden gecheckt terwijl de kinderen aan hun croissants sabbelen.

Dagelijks loop ik met mijn honden mee in de flank van de doordeweekse ochtendspits in Amsterdam en verwonder me erover hoe al die drukte in beweging is, alles langs elkaar, door elkaar heen, en hoe er zelden iets mis gaat. Ik verwonder me over al die onzichtbare lijnen die over straten, trottoirs, fietspaden lopen en waar overheen al die krioelende, telefonerende, whatsappende mensen achteloos hun weg lijken te vinden. Als ik een camera had en zou uitzoomen, zou ik dan een patroon herkennen? Zou ik een rode draad vinden, een spoor van broodkruimels dat leidt naar de ratio achter deze drukte, het geluk, de schoonheid ervan?

Ik word altijd blij als ik het chaotisch gestemde en tegelijkertijd zo secure werk van beeldend kunstenaar Wineke Gartz (1968) zie. Ik voel me thuis bij de schetsmatige universa die zij volgens een bijzondere logica bouwt en die bestaan uit projecties, objecten, glas, stalen rasters, tekeningen, teksten en geluid. Het lijkt namelijk alsof Gartz de verwarring, de schoonheid, de afschuw die ik ervaar in de ochtendspits, de onzichtbare lijnen die ik voel tijdens de drukte, al die verschillende fragmenten die elkaar raken en dan weer weg zijn, die contact en geen contact met elkaar hebben – ja, het lijkt alsof Gartz het raadsel van al die bewegingen weet te vangen in haar werk.

Wineke Gartz doet, sinds ze in 1998 de Rijksakademie in Amsterdam verliet, onderzoek naar – zoals ze dat zelf zegt – ‘de veelgelaagde co-existentie van beelden, realiteiten en emoties.’ Haar videowerk, te zien op tentoonstellingen in binnen- en buitenland, komt tot je in grote ruimtevullende installaties, waar stromen van beelden een effect creëren dat persoonlijk is en toch een algemeen geldende kwaliteit bezit.

In de Noletloodsen heeft ze opnieuw zo’n universum opgetrokken. Dagger Smart Dagger, works with thigh is een ‘straat’ van zesentwintig meter lengte, waarlangs je als kijker voortbeweegt. Op de ‘gevels’ langs die straat – de muren van de loods – zijn videocollages geprojecteerd van kantoorgebouwen, straatlantaarns, lege industrieterreinen, af en toe zie je silhouetten van mensen die naar hun werk gaan. Ik zie ramen, LED-verlichting, er zijn reflecties van licht en de kleuren van reclames op een technische beurs. Daartussen duiken tekeningen op van heupen en sieraden, heupen met kettingen om het middel, sieraden om een hals. Het is mooi, het blinkt, maar alles met een vleugje wrangheid en weemoed in beeld gebracht.

Opvallend zijn de vele teksten en aantekeningen van Gartz zelf die ze in haar atelier met een handcamera heeft gefilmd. ‘Just to understand’, lees ik. Als aansporing, als middel om de gefragmenteerde wereld te begrijpen. Verderop een songtekst van Ziggy Marley: ‘A lifetime isn’t enough to love you, and one lifetime isn’t enough to live. Took the risk just to understand, because I am yeah yeah.’ Die tekst ken ik uit ouder werk van haar. Vooral dat ‘I am yeah, yeah’, is mooi – alsof je een zin halverwege uitgumt.

In Dagger smart Dagger, works with thigh slaagt Gartz erin de binnenwereld van haar atelier organisch te laten versmelten met de buitenwereld. Het zijn werelden die allebei ambivalent en meerduidig zijn. Een terugkerende, paarse cirkel draait als een schaduw over de beelden heen: alsof ik kijk door een prachtige peephole. Voor de projecties staan bouwmaterialen opgesteld. Olietonnen zijn beplakt met tekeningen, er ligt een keurig gepoetst metalen raster op de vloer, een statief figureert als abstracte sculptuur. Veel elementen komen terug: er ontstaat een formeel, ritmisch patroon.

Wat zo goed is aan het werk van Gartz, is dat het je inpakt, maar tegelijkertijd ruimte biedt voor meer. Het werk houdt niet op bij deze zesentwintig meter lange ‘straat’. Het gaat dwars door de muren van de Noletloodsen heen, naar buiten, de wereld in. Je hoeft alleen maar goed te kijken, en dan zie je het.